Proposal to make Anandpur Sahib a district: Religious devotion or political move?
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਸਿਰਫ਼ ਭੌਗੋਲਿਕ ਥਾਂ ਨਹੀਂ — ਇਹ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਦੀ ਰੂਹ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਜ਼ਿਲਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਮੰਗ ਤੇ ਚਰਚਾ ਇਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮੋੜ ਬਣ ਰਹ ਹੈ।
ਕੇਸਰੀ ਵਿਰਾਸਤ | ਰਿਪੋਰਟ: ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਸਿੰਘ ਸੰਧੂ
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਪੰਜਾਬ — 13 ਨਵੰਬਰ 2025
ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦਾ 24ਵਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਤਹਿਤ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਸਬ-ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਨੂੰ ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਕੇ ਨਵੇਂ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਹੈ।
ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਸਰਕਾਰ ਇਸਨੂੰ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਕ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਕਦਮ ਮੰਨ ਰਹੀ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ, ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਅਨੁਚਿਤ ਕਹਿ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
📜 ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ — ਜਿੱਥੇ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੰਥ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ (1699) ਕੀਤੀ ਸੀ — ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਾਣ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਨਹੀਂ, ਸਿੱਖ ਰੂਹ ਦੀ ਧਰਤੀ ਹੈ।
ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲਾ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਜੋ ਇੱਥੇ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਧਰੋਹਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਬੰਧ ਮਿਲ ਸਕੇ।
⚖️ ਵਿਰੋਧ ਦੀ ਆਵਾਜ਼
ਹੋਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗੜ੍ਹਸ਼ੰਕਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਪੰਥਕ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬਿਨਾਂ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਦੇ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਲਿਆ ਹੈ।
ਸੰਗਤਾਂ ਦਾ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਪਹਚਾਣ ਨਾਲ ਖੇਤਰ ਦੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਖੇਡ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ।
🏛️ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਮਤਲਬ
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਹਰਜੋਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ₹25 ਕਰੋੜ ਦਾ Heritage Project ਲਿਆ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਾਏਗਾ।
ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਵਾਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲ “ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੇਜ਼ ਹੋਵੇਗੀ, ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਸੁਧਰੇਗੀ।”
🕍 ਪੰਥਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ
ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਜ਼ਿਲਾ ਬਣਾਉਣ ਨਾਲ ਜੇਕਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਖਿਆ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੰਥ ਲਈ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਦਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪਰ ਜੇ ਇਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸਿਆਸੀ ਮਕਸਦ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਪੰਥਕ ਏਕਤਾ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
🔎 ਕੇਸਰੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
ਕੇਸਰੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਉਣ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ — ਇਹ ਸਿੱਖ ਪਹਿਚਾਣ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਵੈ-ਗੌਰਵ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਟਕਰਾਅ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੈ।
ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਇਹ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਪੰਥ ਲਈ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਅਸਲ ਮਾਣ-ਮਰਯਾਦਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਮਸਲਾ ਹੈ।
🗣️ ਨਤੀਜਾ
ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਮਿੱਟੀ ਜਿਸਨੇ ਖ਼ਾਲਸਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ — ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਹੈਸਿਤ ’ਚ ਬਦਲਾਅ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰ ਪੰਥਕ ਮਨ ਅਤੇ ਸੰਗਤ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਲੈਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਇਹ ਕੇਵਲ ਨਕਸ਼ੇ ਦਾ ਨਹੀਂ, ਪੰਥ ਦੀ ਆਤਮਾ ਦਾ ਸਵਾਲ ਹੈ।
